به بهانه تفاهم‌نامه راه‌اندازی پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد در دمشق

طی هفته جاری خبری در خصوص حضور هیاتی از دانشگاه آزاد اسلامی به کشور سوریه با اهداف اتصال حلقه‌های مفقوده دانشگاه‌های ایران و سوریه، اختصاص فضا از سوی دانشگاه دمشق به دانشگاه آزاد جهت ایجاد مرکز نوآوری، برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت در دانشگاه الشام و رایزنی جهت تاسیس یکی از واحدهای دانشگاه آزاد در سوریه و موضوعات دیگر در رسانه‌های ایرانی و سوریه مورد بازتاب قرار گرفت. در این خصوص مهدی عباسی، مدیر دفتر تجارت ایران و کشورهای عربی در مصاحبه‌ای با مسیر اقتصاد به بررسی پیشنهادهایی برای عملیاتی‌شدن این تفاهمات پرداخت و از سیاست دانشگاه های ایران در سوریه انتقاد نمود.

مدیر دفتر تجارت ایران و کشورهای عربی گفت: به صورت کلی روابط فی مابین ایران و سوریه در حال حاضر از نظر انعقاد موافقتنامه‌ها و توافقات در سطح مناسبی ارزیابی می‌شود؛ بطوریکه این دو کشور در حال حاضر دارای ۳۷ توافقنامه اقتصادی و تعداد بسیار زیادی تفاهمنامه در حوزه‌های مختلف اعم از فرهنگی، علمی، اجتماعی و موضوعاتی از این دست است که بسیاری از این تفاهمات بطور کلی با تغییر مدیران، چه در ایران و چه در سوریه، به کامل فراموش می‌شوند که یا هیچگاه اجرایی نمی‌شوند و یا بصورت ناقص اجرا می‌شوند.

مهدی عباسی افزود: فعالیت دانشگاه آزاد در کشور سوریه از طریق افتتاح مرکز نوآوری پارک فناوری در آن کشور نیز از این قاعده مستثنی نیست. البته اگرچه تلاش مدیران این دانشگاه برای توسعه روابط دانشگاهی ایران و سوریه شایسته تقدیر است، اما مهمترین مسئله در این خصوص این است که پیش از انعقاد موافقتنامه‌های جدید که عمدتا در حد موافقتنامه روی کاغذ باقی می‌مانند، موافقتنامه‌های سابق منعقدشده مورد پیگیری و اجرا قرار گیرد.

امضای مفاد تفاهمات سال‌های گذشته به اسم موافقتنامه جدید

وی با بررسی تفاهمات گذشته دانشگاه آزاد با دانشگاه‌های سوریه گفت: به عنوان مثال در سال ۱۳۹۶ تفاهمنامه همکاری بین‌المللی میان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه حلب سوریه امضا شد. که تاکنون هیچ اقدام موثری برای پیگیری و اجرای آن تفاهمنامه انجام نشده است. این در حالی است که به گفته علی اکبر ولایتی، رئیس هیأت مؤسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی، این دانشگاه در نامه‌ای به رئیس جمهور سوریه آمادگی خود برای تأسیس شعبه در خاک کشور سوریه را اعلام کرده و رئیس جمهور سوریه نیز دستور تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی در تمام شهرهای سوریه را صادر کرده است. مذاکرات این دانشگاه در سال ۹۷ در خصوص تاسیس واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در شهرهای دمشق، حلب و لاذقیه و همچنین تفاهم همکاری علمی دانشگاه آزاد و دانشگاه الشام سوریه  در سال ۹۸ نیز هیچکدام به مرحله اجرایی نرسیده است.

وی تأکید کرد: لذا اگر توجه کرده باشید، همه مواردی که به عنوان توافقنامه جدید توسط مسئولان دانشگاه آزاد رسانه‌ای شده است، طی سال‌های گذشته در قالب تفاهمنامه و موافقتنامه امضا شده بودند.

راهکارهای عملیاتی جهت توسعه روابط دانشگاهی ایران و سوریه

وی در پاسخ به این سوال که برای عملیاتی شدن این تفاهمات په پیشنهادی دارید، گفت: جهت نیل به راهکارهای عملیاتی برای توسعه روابط دانشگاهی بین ایران و سوریه و همچنین پیگیری عملیاتی تفاهمنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی ایران و دانشگاه‌های سوریه، نکات زیر پیشنهاد می‌شود:

۱- با توجه به وجود سه شهرک کاملا صنعتی در کشور سوریه در مناطق عدرا (حومه دمشق)، حسیا (حمص) و شیخ نجار (حلب)، ضروری است شرکت‌های علاقه‌مند در پارک های علم و فناوری برای حضور در سوریه، کلیه تمرکز خود را به فعالیت در این مناطق اختصاص دهند و مجموعه‌های دانشگاهی سوریه را در این مناطق ملاقات و با هیات مدیره این شهرک ها ارتباط کامل برقرار نمایند.

۲- فرایند تجاری‌سازی تولیدات پارک‌های علم و فناوری ایران و در ادامه تولید مشترک با سوریه و صادرات از طریق آن، فقط با ارتباط موثر با اتاق صنعت سوریه (غرفه الصناعه)، اتاق کشاورزی سوریه (غرفه الزراعه)، اتاق گردشگری (غرفه السیاحه)،  اتاق بازرگانی (غرفه التجاره) و همچنین اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان سوریه صورت می‌گیرد که لازم است با مسئولان این نهادها نیز مذاکرات و تفاهمات لازم انجام گیرد.

۳- راه اندازی پارک علم و فناوری در کشور سوریه در حال حاضر به دلایل کمبود نیروی خبره و نوآور درکشور سوریه، ناکافی بودن حمایت مالی از شرکت‌ها، نبود تیم مدیریت حرفه‌ای و ارتباطات ضعیف بازار، تحقیقات بازاریابی ضعیف، وجود ریسک‌های فنی و تجاری در ارائه محصولات جدید، با چالش‌ها و سختی بسیاری همراه است. بنابراین پیشنهاد می‌شود در گام اول به‌جای تاسیس پارک‌های علم و فناوری، باید صادرات خدمات مشاوره‌ای و تجاری این مراکز به شرکت‌‌های سوریه و توانمندسازی آن‌ها را در برنامه داشت.
۴- در پنج ماهه ابتدای سال جاری همانطور که پیش‌بینی شده بود با افت صادرات به کشور عراق از سوی ایران روبرو شده‌ایم که یکی از دلایل این موضوع افزایش صادرات محصولات از کشور سوریه به عراق با سفارش تجار و بازرگانان عراقی بوده است. لذا پیشنهاد می‌شود در کنار راه اندازی مرکز علم و نوآوری در دانشگاه، به صورت فوری اقدام به راه اندازی دفاتر در سه شهرک صنعتی سوریه نموده و با ظرفیت شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری ایران خدمات توسعه‌ای به کشور سوریه ارائه شود. از جمله این خدمات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

صادرات خدمات فنی مهندسی به کارخانجات نیمه تعطیل و با ظرفیت کم سوریه، آموزش و مشاوره در خصوص خدمات فنی ویژه ماشین آلات، حمایت معنوی با برقرار ارتباط موثر بین صنعتگران ایرانی و سوریه در نمایشگاه های سوریه، برگزاری فن-بازارهای تخصصی، اطلاع رسانی و حمایت از شرکت‌های ایرانی در مناقصات داخلی و خارجی کشور سوریه، برگزاری رویدادهای تجاری و سرمایه‌گذاری و معرفی پروژه ها با هماهنگی مدیران شهرک های صنعتی، پوشش خبری دستاوردها و مدل‌های نوآورانه ایرانی در شهرک‌های صنعتی، معرفی اولویت‌های پژوهشی سازمان‌های دولتی و اجرایی سوریه، حمایت و شراکت در پروژه‌های ثبت اختراع‌شده توسط سوری‌ها پیشنهاد می‌شود به کمک خدمات فروش‌، تبلیغات، برندینگ، تحقیق و توسعه، برگزاری رویدادها‌، برگزاری تورهای بازدید از صنایع، اطلاع‌رسانی و حمایت از حضور شرکت‌ها در نشست‌های اقتصادی و نمایشگاه‌های کشور سوریه‌ و برگزاری تورهای نمایشگاهی به بازاریابی تولیدات شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری ایران که نیازمند تجاری‌سازی در شهرک‌های صنعتی سوریه هستند، اقدام نمود.

مهدی عباسی در پایان گفت: تجاری‌سازی علم و فناوری یکی از اهداف اساسی تاسیس و شکل‌گیری پارک‌های علم و فناوری و مراکز نوآوری در ایران بوده است. لذا تجاری‌‌سازی پارک‌ها در کشور سوریه تنها از طریق شهرک‌های صنعتی و اتاق‌های اشاره شده مقدور است. استفاده از ظرفیت بخش‌های مختلف اقتصادی و سایر نهادهای مرتبط برای همکاری تجاری‌سازی در کشور سوریه نردبانی بسیار سریع  برای رسیدن به اهداف فوق خواهد بود که دفتر تجارت ایران و کشورهای عربی برای تحقق اهداف فوق از هیچ کمکی دریغ نخواهد کرد.